ฮีตสิบสองคลองสิบสี่

April 9, 2019

20 Views 0

ฮีตสิบสองคลองสิบสี่

ฮีตที่ 1
บุญข้าวกรรม ( บุญเดือนอ้าย )

บุญเข้ากรรม คือบุญที่ทำขึ้นในเดือนอ้าย ซึ่งเป็นเดือนแรกที่ชาวอีสานจะต้องประกอบพิธีกันจนเป็นประเพณี ซึ่งอาจจะเป็นข้างขึ้นหรือข้างแรมก็ได้ พิธีบุญนี้ จะเกี่ยวกับพระโดยตรง เพราะเป็นกิจกรรมที่ต้องการทำเพื่อให้พระที่อาบัติ เป็นการชำระจิตใจให้หายจากมัวหมอง สำหรับชาวบ้านที่เกี่ยวข้องกับบุญเข้ากรรม จะมีการทำบุญตักบาตร และฟังเทศน์ เป็นต้น
ฮีตที่ 2
บุญคูณลาน (บุญเดือนยี่ )
บุญคูณลาน เป็นบุญที่ทำขึ้นเพื่อทำขวัญข้าว ทำให้เกิดศิริมงคลแก่ชาวบ้านและเป็นการบูชาขอบคุณ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลาย ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับข้าว ไม่ว่าจะเป็นผีตาแฮก หรือแม่โพสพ เป็นต้น ที่ประทานข้าวมาอย่างอุดมสมบูรณ์
พิธีกรรมจะใช้สถานที่บริเวณในวัด โดยมีการหาบข้าวเปลือกไปรวมกันที่ลานข้าว มากน้อยแล้วแต่ศรัทธา เมื่อทำพิธีเสร็จข้าวที่ได้ จะนำไปจำหน่ายเพื่อเป็นรายได้ของวัด
ฮีตที่ 3
บุญข้าวจี่ ( บุญเดือน สาม )
ข้าวจี่ คือข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้ว นำมาปั้นเป็นก้อยกลมโตพอประมาณเท่าผลมะตูมขนาดกลาง ปั้นให้แน่นแล้วทาเกลือให้ทั่วเสียบไม้ย่างไฟ ด้วยถ่านไฟ พลิกกลับไปกลับมาให้เหลืองสุกพอดีจนทั่ว จึงเอาออกมาทาไข่ ซึ่ไข่ที่ทานั้นจะต้องตีให้ไข่ขาวและไข่แดงเข้ากันดีแล้ว ทาจนทั่วปั้นข้าว เอาไปย่างไฟให้สุกอีกทีหนึ่ง ส่วนมากจะนิยมเอาน้ำอ้อยใส่ตรงกลาง แล้วจึงนำไปถวายพระ ชาวบ้านจะทำข้าวจี่ตั้งแต่เช้ามืดเพื่อให้ทันพระสงฆ์ฉันเช้า เหตุที่ทำให้เกิดการจี่ข้าวจี่ในเดือนสาม เนื่องจากอากาศหนาวเย็น เหมาะที่จะผิงไฟ อีกทั้งข้าวใหม่ในช่วงนี้จะมีความหอม เป็นการดัดแปลงอาหารการกิน จึงเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านอย่างหนึ่ง
ฮีตที่ 4
บุญเผวส (บุญเดือน 4 )
บุญเผวส คือบุญที่ทำเกี่ยวกับเรื่องราวของพระเวสสันดร ก่อนจัดงานชาวบ้านและวัดจะมีการปรึกษาหารือกันตกลงกันให้เรียบร้อยก่อน ก่อนมีบุญนี้ขึ้นชาวบ้านจะมารวมตัวกันที่วัดเพื่อจัดเตรียมสถานที่และจัด เครื่องใช้ที่จำเป็นในงานบุญ บุญเผวสเป็นบุญที่เกี่ยวกับศาสนาพุทธโดยตรง มีการนิมนต์พระจำนวนมาก จำนวนพระจะต้องให้ครบกับจำนวนกัณฑ์เทศน์
ฮีตที่ 5
บุญสงกรานต์ ( บุญเดือน 5 )
วันสงกรานต์ วันที่ 13 เมษายน ของทุกปี ถือว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ ของไทย มีกิจกรรมที่เกิดขึ้นคือ การสรงน้ำพระพุทธรูป พระสงฆ์ และดำหัวคนเฒ่าคนแก่ เพื่อให้อยู่เย็นเป็นสุข เป็นศิริมงคลแก่ตนเองและครอบครัว บุญสงกรานต์จะจัดให้มีขึ้น 3 วัน คือระหว่างวันที่ 13 – 15 เมษายน ลูกหลานที่อยู่ใกล้บ้านก็จะกลับมาเยี่ยมบ้านร่วมกันทำบุญตักบาตรในวัน สงกรานต์ และบ่ายก็จะมีการสรงน้ำพระพุทธรูป ซึ่งแต่ละครัวเรือนจะจัดหาน้ำอบ น้ำหอม ดอกไม้ธูปเทียน โดยใช้ช่อดอกไม้ จุ่มน้ำอบน้ำหอม สลัดใส่องค์พระพุทธรูป จากนั้นก็จะนำน้ำที่ได้จากการสรงพระพุทธรูป ไปปะพรมบนศีรษะของตนและลูกหลาน ด้วยความเชื่อที่ว่าจะอยู่เย็นเป็นสุข เป็นมงคลในชีวิต
ฮีตที่ 6
บุญบ้องไฟ ( บุญเดือน หก )
บุญบ้องไฟ เป็นบุญที่ชาวบ้านให้ความสำคัญมาก ตามความเชื่อที่ว่า ต้องยึดถือปฏิบัติกันทุกปีเพื่อเป็นการบูชาพญาแถน ซึ่งเป็นผู้นำความอุดมสมบูรณ์ของข้าวปลาอาหาร มาสู่ชาวนา ชาวบ้านจะมีการจัดงานบุญบ้องไฟอย่างครึกครื้นและสนุกสนาน เป็นงานที่หมู่บ้านให้ความสำคัญที่สุด เท่า ๆ กันกับบุญข้าวสาก การจัดงานจะมี 2 วัน วันแรกของงานจะเรียกว่า “วันโฮม “ วันนี้จะมีการนำบั้งไฟมารวมกันที่วัด บั้งไฟจะมีการประดับ ตกแต่งสวยงาม ลำตัวและหัวจะเป็นรูปพญาครุฑ จะมีการประกวดความสวยงามของบั้งไฟ ที่เรียกว่า รางวัล “เอ้งาม” วันที่ 2 จะเป็นวันที่นำบั้งไฟขึ้น เพื่อแข่งขันกันตามกติกา หมู่บ้านใกล้เคียง ก็ให้ความสนใจ ที่มาเที่ยวงานบุญบั้งไฟ
ฮีตที่ 7
บุญบ้าน (บุญเดือน เจ็ด)
การทำบุญบ้านส่วนมากจะประกอบพิธีกรรมกันกลางบ้าน จะมีการนิมนต์พระสงฆ์ มาทำบุญตักบาตร ฉันเช้า มีการปะพรมน้ำมนต์ เพื่อเป็นศิริมงคลแก่ผู้ที่มีมาทำบุญบ้าน คนเฒ่า คนแก่จะเตรียมมาผูกแขนลูกหลาน เตรียมกรวดทราย หินลูกรัง และจะนำไปหว่านเพื่อไม่ให้สิ่งจัญไรเข้ามาในบ้านเรือน
ฮีตที่ 8
บุญเข้าพรรษา ( บุญเดือน แปด)
เป็นงานบุญที่ทำกันในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน แปด เป็นช่วงที่พระภิกษุสงฆ์จะเข้าพรรษา ไม่เดินทางสัญจรไปค้างคืนที่ไหน ชาวบ้านจะนำดอกไม้ ธูปเทียน น้ำใส่ขันไปเคารพผู้ที่ตนเองนับถือเพื่อเข้าของรักษาหรือ “พ่อธรรม” เพื่อให้ท่านผูกข้อมือประพรมน้ำมนต์บอกกล่าวสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ลูกหลานอยู่ เย็นเป็นสุข ที่วัดจะมีการทำบุญตักบาตร ถวายผ้าอาบน้ำฝน เครื่องใช้ที่จำเป็นสำหรับพระสงฆ์
ฮีตที่ 10
บุญข้าวสาก (บุญเดือนสิบ)

บุญข้าวสากเป็นบุญที่ทำเพื่อุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว ชาวบ้านให้ความสำคัญมาก ด้วยความเชื่อมั่นที่ว่า ญาติพี่น้องผู้ล่วงลับจะมีความหิว กำลังรอส่วนบุญจากงานนี้ ถ้าหากไม่ทำให้ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ก็จะไม่ได้กิน ในการทำบุญนี้จะมีการภาวนาหรือเรียกเอ่ยชื่อ ผู้ล่วงลับเพื่อให้มารับส่วนบุญ หรือข้าวปลาอาหารที่ได้เตรียมไป พิธีกรรมจะทำกันที่วัด ชาวบ้านจะเตรียมอาหารคาวหวาน แล้วแต่กำลังศรัทธาเพื่อถวายอาหารแด่พระสงฆ์และกรวดน้ำอุทิศแก่ผู้ที่ล่วง ลับไปแล้ว
ฮีตที่ 11
บุญออกพรรษา ( บุญเดือน สิบเอ็ด)
ในวันขึ้น 15 ค่ำเดือนสิบเอ็ด ชาวบ้านจะรู้กันว่าเป็นวันออกพรรษา ชาวบ้านจะมีการนำข้าวปลาอาหารร่วมตักบาตรกันที่วัด มีการรับศีล สวดมนต์ ทำวัตรเช้า ฟังเทศน์ มีการร่วมบริจาคตามกำลังศรัทธาเพื่อเป็นรายได้ของวัด ตอนกลางคืนมีการละเล่นที่สนุกสนาน ( งัน ) มีการจุดประทัดดังสนั่นหวั่นไหว
ฮีตที่ 12
บุญกฐิน (บุญเดือน สิบสอง)
การทำบุญกฐิน ชาวบ้านผู้ที่จะทำบุญนี้จะต้องมีการตกลงกับทางวัดให้เรียบร้อยก่อน ที่จะมีการจัดงานบุญ และจะต้องมีการเตรียมองค์กฐินที่จำเป็น เครื่องอัฐบริขารหรือบริขารอื่น ๆ และเครื่องไทยทานสำหรับถวายพระ มีการบอกบุญญาติสนิทมิตรสหายให้มาช่วยงาน ในงานจะมีการคบงันด้วยมหรสพต่าง ๆ แล้วแต่เจ้าภาพจะจัด การทอดกฐินมักจะมีการแห่แหนกันครึกครื้นสนุกสนาน การเคลื่อนขบวน กะเวลาให้ถึงวัดทันเลี้ยงเพลพระ เสร็จจากเลี้ยงเพลจะได้ทำการทอดกฐิน