คำเป็นคำตาย คือ การจำแนกคำตามลักษณะที่ใช้ระยะเวลาออกเสียงต่างกัน ซึ่งลักษณะดังกล่าวจะทำให้คำที่มีเสียงพยัญชนะต้นเป็นรูปเดียวกัน มีเสียงวรรณยุกต์ต่างกัน ตัวอย่างเช่น คา เป็นอักษรต่ำ คำเป็น พื้นเสียง เป็นเสียงสามัญ ส่วน คะ เป็นอักษรต่ำคำตาย เสียงสั้น พื้นเสียงเป็นเสียงตรี
คำเป็นคำตาย
คำเป็น คือ คำที่ประสมกับสระเสียงยาวไม่มีตัวสะกด ในแม่ ก กา รวมทั้งสระเสียงสั้น อำ ใอ ไอ เอา และคำที่มีตัวสะกด ในแม่ กง กน กม เกย และเกอว เช่น จริง นาง ก่อน กรน พัน ลม อม ครีม เอย หอย กวาง แก้ว
คำตาย คือ คำที่ประสมกับสระเสียงสั้นไม่มีตัวสะกด ในแม่ ก กา ยกเว้นสระเสียงสั้น อำ ใอ ไอ เอา หรือคำที่มีตัวสะกดในแม่ กก กด กบ แม้จะประสมด้วยสระเสียงยาวก็ถือว่าเป็นคำตาย เช่น กลอก สุก ลัก จด โปรด สัด จับ จีบ จูบ
หมายเหตุ
สระเสียงสั้น อำ ใอ ไอ เอา จัดว่าเป็น “คำเป็น” เพราะสระเหล่านี้มีเสียงพยัญชนะในมาตราตัวสะกดในแม่ กม เกย เกอว แทรกอยู่ด้วยดังนี้
อำ = อะ + ม ใอ = อะ+ ย ไอ = อะ + ย เอา = อะ + ว
