หญ้าแพงโกล่า เป็นหญ้าที่เหมาะสำหรับนำไปเป็นอาหารของวัวควาย ได้ทั้งแบบสดและแบบแห้ง ทนน้ำท่วมขัง สามารถปลูกแล้วปล่อยให้วัวควายแทะเล็มได้เป็นหญ้าที่มีโปรตีนหยาบสูง ปลูกครั้งเดียว สามารถเก็บผลผลิตได้หลายปี ซึ่งในปัจจุบันนี้ หญ้าแพงโกล่า ก็ยังเป็นหญ้าที่เกษตรกรนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลายในประเทศไทย
การเลี้ยงสัตว์ให้ประสบความสำเร็จ มีปัจจัยหลายอย่างเข้ามาเกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นสายพันธุ์ที่ดี การจัดการที่ดี สภาพอากาศเหมาะสมแล้ว อาหารสัตว์ นับว่าเป็นปัจจัยที่สำคัญ เนื่องจากต้นทุนการเลี้ยงมากกว่า 60% เป็นค่าอาหาร ดังนั้น การเลือกใช้อาหารที่ดี มีคุณภาพ ราคาถูก จะเป็นการลดต้นทุนเพิ่มผลผลิต ในการเลี้ยงสัตว์ของเกษตรกร ให้ประสบความสำเร็จ
สัตว์เคี้ยวเอื้อง ไม่ว่าจะเป็น โคเนื้อ โคนม ควาย แพะ แกะ ซึ่งอาหารที่ใช้เลี้ยงส่วนใหญ่จะเป็นอาหารหยาบ หรือพืชอาหารสัตว์ การเลือกปลูกพืชอาหารสัตว์ เช่น หญ้า ต้องเลือกปลูกให้เหมาะสมกับพื้นที่ การจัดการ เพื่อจะได้นำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
หญ้าแพงโกล่า (Digitaria decumbens) เป็นหญ้าที่มีลำต้นกิ่งตั้งกิ่งเลื้อย ลำต้นเล็กแต่ไม่มีขน ใบเรียว อ่อนนุ่ม เมื่ออายุมากลำต้นจะทอดนอนไปตามพื้นดิน แตกรากและหน่อตามข้อ เป็นหญ้าที่เหมาะมากในการนำไปทำหญ้าแห้ง มีกลิ่นหอมวัวควายชอบกิน โดยที่ไม่ต้องบดสับ
การปลูกหญ้าแพงโกล่า จะนิยมปลูกโดยการใช้ท่อนพันธุ์ โดยพื้นที่ 1 ไร่ ใช้ท่อนพันธุ์ประมาณ 300 กิโลกรัม การเตรียมดิน เหมือนกับการทำนาข้าว หลัง 8-10 วันจะเริ่มงอกบริเวณข้อของลำต้น สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้หลังจากปลูกได้ 60 วัน และตัดครั้งต่อไปทุก 40 วัน สามารถปลูกได้ทั้งพื้นที่ลุ่มและที่ดอน
การปลูกหญ้าแพงโกล่า
การปลูกหญ้าแพงโกล่าในพื้นที่ลุ่ม
ช่วงเวลาปลูก สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี หากพื้นที่ปลูกมีการจัดการระบบน้ำที่ดี การเตรียมดินคล้ายกับการทำนาหว่านนาตม เริ่มจากการปล่อยน้ำเข้าแปลงขังน้ำไว้ 2 วัน จึงระบายน้ำออกจากแปลงจนแห้ง ทิ้งไว้ 7-10 วันเพื่อให้วัชพืชงอก จากนั้นปล่อยน้ำเข้าแปลง แช่ทิ้งไว้ 2-3 วันจนน้ำอิ่มตัว ไถพลิกกลับหน้าดินแล้วตีเทือก ถ้ามีวัชพืชให้ทิ้งไว้ประมาณ 7 วัน
การเตรียมท่อนพันธุ์
ท่อนพันธุ์ที่ดีควรมีอายุ 50-60 วันหลังปลูก และหลังจากตัดควรนำไปปลูกทันที หรือถ้าปลูกไม่ทัน ควรไว้ในที่ร่มแล้วรดน้ำให้ชุ่ม อย่ากองทับกันหนา เพราะจะทำให้เกิดความร้อนและหญ้าตายนึ่ง
การปลูก
หลังจากที่เตรียมดินเรียบร้อยแล้ว ปรับระดับน้ำ 10-15 ซม. หว่านท่อนพันธุ์ให้ทั่วแปลง อัตราไร่ละ 250-300 กก./ไร่ แล้วใช้ท่อ PVC นาบท่อนพันธุ์นาบท่อนพันธุ์ให้พอจมน้ำ จากนั้นประมาณ 8 วัน ถ้าสังเกตเห็นปลายยอดอ่อนเริ่มตั้งขึ้น ให้ระบายน้ำออกจนหมดแปลง ท่อนพันธุ์จะสัมผัสกับผิวดินและรากจะเจริญเติบโตต่อไป
ระยะนี้ จะมีรากสีขาวยาวประมาณ 3-5 ซม. ทิ้งไว้ประมาณ 30 วัน จะเริ่มเห็นหญ้า ทอดยอดสูง 10-15 เซนติเมตร หากมีวัชพืชจะเริ่มแคระแกร็น ให้ปล่อยน้ำเข้าแปลงขังไว้ประมาณ 2 คืนแล้วจึงปล่อยน้ำออกเหลือไว้พอแฉะ แล้วหว่านปุ๋ยสูตร 15-15-15 อัตราไร่ละ 25-50 กก.หลังจากนั้น 10-15 วัน หากดินเริ่มแห้ง ให้น้ำ แล้วหว่านปุ๋ยยูเรีย 46-0-0 ไร่ละ 10 กก. หลังจากนั้น 60 วันหลังปลูก สามารถตัดไปใช้ประโยชน์ได้
การให้น้ำ
หลังจากการตัดไปใช้ประโยชน์แล้ว ควรให้น้ำครั้งต่อไปทุก 10-15 วัน โดยปล่อยน้ำเข้าแปลงโดยคาดว่าน้ำจะแห้งภายใน 1-2 วัน
การใส่ปุ๋ย
ในแต่ละรอบของการตัดควรใส่ปุ๋ยสูตร 15-15-15 อัตรา 25 กก./ไร่ หลังนำหญ้าออกจากแปลงและให้น้ำแล้ว จากนั้นใส่ปุ๋ยยูเรียอัตรา 20 กก./ไร่ โดยแบ่งใส่เท่าๆ กัน 2 ครั้ง หลังการให้น้ำแต่ละครั้ง หรือขณะดินมีความชื้นเหมาะสม
การปลูกหญ้าแพงโกล่าในพื้นที่ดอน
ช่วงเวลาปลูก
ควรปลูกเดือนพฤษภาคมถึงเดือนมิถุนายน หญ้าจะตั้งตัวเร็ว และเจริญเติบโตได้ดี
การเตรียมดิน
ควรเตรียมดินตั้งแต่เดือนเมษายน ถึงเดือนพฤษภาคม ในช่วงดินมีความชื้นพอเหมาะ โดยการไถพรวนแล้วปล่อยทิ้งไว้ 2-4 สัปดาห์ เพื่อให้วัชพืชในดินงอกเป็นต้นอ่อนแล้วไถพรวนครั้งที่ 2 เพื่อกำจัดวัชพืชให้หมด จากนั้นไถพรวนครั้งที่ 3 เพื่อย่อยดิน ปรับหน้าดินให้เรียบ พร้อมกับชักร่องระยะห่าง 30 ซม. สำหรับเรียงท่อนพันธุ์
การเตรียมท่อนพันธุ์และการปลูก
การเตรียมท่อนพันธุ์เตรียมเช่นเดียวกับการปลูกในที่ลุ่ม ใช้ท่อนพันธุ์ประมาณ 250-300 กก./ไร่ ทำการปลูกโดยการเรียงท่อนพันธุ์ทอดนอนไปตามร่องที่ชักไว้ใช้ดินกลบท่อนพันธุ์เล็กน้อยเป็นระยะและเหยียบให้แน่นเหลือส่วนยอดไว้ ถ้าดินมีความชื้นที่เหมาะสม หญ้าจะแตกต้นอ่อนภายใน 5-7 วัน
การให้น้ำ
ในพื้นที่ไม่สามารถปล่อยน้ำเข้าแปลงได้ ควรให้น้ำแบบระบบน้ำฝอย (สปริงเกอร์) ทุก 3-5 วันในระยะเวลาที่ฝนทิ้งช่วงหรือในฤดูแล้ง
การใส่ปุ๋ย
ให้ใช้ปุ๋ยสูตร 15-15-15 อัตรา 50-100 กก./ไร่ เป็นปุ๋ยรองพื้นก่อนปลูก แต่หลังการตัดหญ้าแต่ระรอบควรแบ่งใส่ปุ๋ยยูเรีย (46-0-0) 2 ครั้งๆ ละ 10 กก./ไร่ โดยใส่ครั้งแรกหลังจากตัด และใส่ครั้งที่ 2 หลังจากใส่ครั้งแรก 15-20 วัน สำหรับการใส่ปุ๋ยรองพื้นในปีต่อไป ควรใส่ตอนต้นฤดูฝน ขณะที่ดินมีความชื้นเหมาะสม
การใช้ประโยชน์
ควรมีการใช้ประโยชน์จากแปลงหญ้าแพงโกล่าอย่างปราณีต เพื่อให้ได้ปริมาณและคุณภาพ ตลอดจนสามารถใช้ประโยชน์จากแปลงหญ้าให้ได้นานที่สุด ซึ่งการใช้ประโยชน์ทั้งการปลูกในที่ลุ่มและที่ดอน สามารถทำการตัดเพื่อจำหน่ายในรูปหญ้าสด หญ้าแห้ง หญ้าหมัก และปล่อยแทะเล็มก็ได้
การตัดหญ้าสดไปเลี้ยงสัตว์
โดยทั่วไปแล้ว สามารถตัดหญ้าแพงโกล่าเพื่อใช้เลี้ยงสัตว์ หลังจาก 60 วันนับจากวันปลูก หลังจากนั้นสามารถตัดได้อีกทุก 40 วันในช่วงฤดูฝน หรือหากหญ้ามีการเจริญเติบโตดี ก็สามารถตัดได้ทุก 30 วัน ในกรณีที่ตัดเพื่อกำจัดวัชพืช ควรตัดที่ 40 วัน โดยตัดให้สูงจากพื้นดิน 5-10 ซม.
การตัดหญ้าแพงโกล่า ในที่ลุ่มและที่ดอนแต่ละครั้ง จะได้ผลผลิตน้ำหนักแห้ง 800-1200 กก.ต่อไร่ ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม เช่น ความอุดมสมบูรณ์ของดิน สภาพอากาศ ตลอดจนการจัดการแปลงหญ้าที่แตกต่างกันไป เช่น การใส่ปุ๋ย การให้น้ำ ในรอบปี สามารถตัดหญ้าได้ 7-9 ครั้ง สำหรับในช่วงฤดูฝนแปลงหญ้าที่ปลูกในที่ลุ่มอาจมีปัญหาเรื่องพื้นที่แฉะ ไม่สามารถลงตัดหญ้าได้
คุณค่าทางอาหารของหญ้าแพงโกล่า
ที่อายุการตัดทุก 40 วัน มีโปรตีนหยาบประมาณ 10% ไขมัน 2.30% เยื่อใย 29% เถ้า 8.15% คาร์โบไฮเดรต 46% โภชนะที่ย่อยได้ทั้งหมด (TDN) 59%
กระท้อนลอยแก้ว| ชุดชั้นกุลสตรี| ชุดชั้นในวาโก้